Page 7 - :: สมุดภาพ สระบุรี ::
P. 7
ค�าน�า
หนังสือเกี่ยวกับจังหวัดสระบุรีมีออกมากี่เล่มแล้วไม่ทราบ เท่าที่เห็นผ่านตามักเป็นหนังสือขนาดเล็ก เล่มที่เห็นว่าสามารถ
รวบรวมข้อมูลได้ละเอียดค่อนข้างมากคือหนังสือชื่อ วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญาจังหวัดสระบุรี
ซึ่งเป็นหนังสือปกแข็ง คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุในคณะกรรมการอ�านวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาท
สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จัดพิมพ์เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๒ หนา ราว ๓๐๐ หน้า
ในเล่มกล่าวถึงสภาพภูมิศาสตร์ พัฒนาการด้านประวัติศาสตร์มรดกทางธรรมชาติและวัฒนธรรม เช่น พืชพรรณไม้ สัตว์ป่า
และแร่ธาตุ โบราณวัตถุโบราณสถาน งานช่าง วรรณกรรม จารึก การละเล่นพื้นบ้านขนบธรรมเนียมประเพณี เทคโนโลยีท้องถิ่น บุคคล
ส�าคัญของจังหวัดสระบุรี พระมหากรุณาธิคุณในการพัฒนาท้องถิ่น แต่หนังสือไม่ได้เน้นภาพโดยตรง ภาพที่ลงอยู่ในเล่มจึงเป็นพระรอง
หรือเป็นเพียงส่วนประกอบ แม้แผนที่ที่ควรขยายให้เห็นชัดๆ ก็ไม่มี
ความจริงหนังสือสมุดภาพมีความส�าคัญไม่แพ้หนังสือที่รวบรวมข้อเขียน เพราะท�าให้เราเห็นภาพ สถานที่ในอดีตซึ่งอาจถูก
รื้อย้ายจนเสียรูปไปหมด ได้เห็นภาพหน้าตาของบุคคลส�าคัญซึ่งตัวหนังสือไม่อาจบรรยายให้เห็นภาพแจ่มแจ้งได้ ที่ผ่านมาหลายจังหวัด
ยังไม่ได้ท�าหนังสือสมุดภาพกันนัก คณะท�างานได้พบว่า เมื่อบ้านเรือนถูกน�้าท่วมใหญ่ หรือถูกไฟไหม้ หรืออุบัติภัยต่างๆ อันไม่
คาดฝัน ภาพถ่ายที่เคยอยู่ตามสถานที่ราชการ วัดวาอาราม และบ้านเรือนต่างๆ ต้องพลอยสาบสูญไปด้วย เช่นจังหวัดนนทบุรีถูก
น�้าท่วมใหญ่หลายครั้ง โดยเฉพาะครั้ง พ.ศ. ๒๕๕๔ ท�าให้ทั้งสวนทุเรียนและข้าวของ รูปถ่าย เอกสารต่างๆ พลอยสูญหายไปด้วย
เป็นอันมาก และเมื่อสูญหายไปแล้วก็ไม่อาจเอาคืนกลับมาให้เห็นเหมือนเดิมได้
ตามสถานที่ต่างๆ เราคงเห็นรูปถ่ายเก่าๆ แขวนอยู่ รูปเหล่านี้คนยุคปัจจุบันไม่ค่อยสนใจ ภาพส�าคัญหลายภาพถูกทิ้งลงถังขยะ
หรือขายให้รถรับซื้อของเก่าไปอย่างไร้ความหมาย หลักฐานส�าคัญต่างๆ เช่น ใบตั้งนามสกุล ใบพระราชทานสมณศักดิ์ ภาพถ่าย
พระเถระผู้ใหญ่ ภาพญาติมิตรที่เคยมอบให้แก่กันถูกสัตว์เช่น มอด ปลวก หนอนหนังสือกัดแทะจนเสียหาย เช่นนี้ได้พบตัวอย่างเป็น
จ�านวนมาก
นี่จึงเป็นอุทาหรณ์ส�าคัญที่เราไม่ควรประมาท หากได้ท�าสมุดภาพประมวลภาพไว้ก่อนก็จะเป็นคุณประโยชน์แก่การศึกษา
ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นซึ่งจะเชื่อมโยงไปยังประวัติศาสตร์ของชาติด้วย
นายแมนรัตน์ รัตนสุคนธ์ ผู้ว่าราชการจังหวัด เล็งเห็นถึงปัญหาและความส�าคัญของสมุดภาพเป็นอย่างมาก เมื่อมารับต�าแหน่ง
ผู้ว่าราชการจังหวัดสระบุรีใน พ.ศ. ๒๕๖๑ แล้ว จึงได้หันมาสนับสนุนงานด้านประวัติศาสตร์โดยอนุมัติงบประมาณให้จัดพิมพ์หนังสือ
สมุดภาพสระบุรี เพื่อรวบรวมภาพจังหวัดสระบุรีไว้เป็นหลักเป็นฐานทันที
คณะท�างานที่ทางจังหวัดมอบหมายดังรายชื่อในบันทึกการท�างานข้างท้าย ได้ออกไปส�ารวจ พบปะกับผู้น�าท้องถิ่น พระภิกษุสงฆ์
ชาวบ้าน และนักสะสมในอ�าเภอต่างๆ เพื่อเก็บภาพ เก็บข้อมูลด้วยความตั้งอกตั้งใจรวม ๓ ครั้งใหญ่ สามารถเก็บภาพได้มากมาย
จนเกินกว่าจะพิมพ์ให้หมดในหนังสือเล่มเดียวได้ เพราะมีทั้งภาพทั้งสิ่งของที่ควรถ่ายไว้พร้อมกัน ในเบื้องแรกจึงต้องคัดเฉพาะภาพถ่าย
มาประมวลเพียงประเภทเดียวก่อน
วิธีการท�างานในขั้นแรกคือประสานงานไปยังผู้น�าต่างๆ ทั้งส่วนราชการ เจ้าอาวาส ครูบาอาจารย์ นักสะสม และผู้ที่ได้รับการ
แนะน�าต่างๆ จากนั้นจึงยกคณะไปชี้แจงด้วยตนเองว่าก�าลังจะท�าอะไร หลักการส�าคัญก็คือ
๑. ขอท�าส�าเนาภาพขาวด�า ต้องเป็นภาพขาวด�าเป็นหลัก ภาพสียังไม่จ�าเป็นในตอนนี้ เนื่องจากหน้ากระดาษและงบประมาณ
ยังมีจ�ากัด ต้องเน้นภาพถ่ายรุ่นปู่ย่าตายายที่จ�าเป็นที่สุดเสียก่อน ๒. ขอภาพถ่ายต้นฉบับโดยตรง เป็นภาพจริง ไม่เอาภาพส�าเนา
๓. มีความคมชัด คือชัดเจนเห็นรายละเอียดทั้งคนและสถานที่
เมื่อท�าความเข้าใจแล้วก็ตั้งแท่นท�าส�าเนาและสัมภาษณ์รายละเอียดต่างๆ เพื่อเขียนหลังภาพด้วยตัวดินสอไว้เป็นหลักฐาน
จากนั้นจึงให้ช่างภาพมืออาชีพประจ�าทีมงาน ลงมือถ่ายภาพอย่างประณีตไม่ว่าจะเป็นภาพถ่ายเล็กใหญ่ ภาพในกล่อง ในอัลบั้ม
หรือภาพที่อยู่ในกรอบกระจก แม้จะต้องปีนขึ้นไปถ่าย หรือยืนถ่ายทุลักทุเลเพียงใดก็ต้องท�า
สมุดภาพสระบุรี 5
